تاثیر زیدیه بر حدیث امامیه

اخبار راویان و محدثان غیرامامی از امامان، بخشی از منابع حدیث امامیه را به خود اختصاص داده است که گاه آموزه ها و مفاهیمی را به ارمغان آورده اند. راویان زیدیه به عنوان یکی از فرق شیعه غیر امامی تاثیر قابل ملاحظه ای در حدیث امامیه دارند. از این رو، این امکان وجود دارد که در یک نگاه کلی با بازشناسی موضوع روایات اینان، میزان راهیابی اخبار و نظرات آنها را در منابع حدیث امامیه شناسایی کرد. اهمیت انجام این پژوهش در شناخت جریان های شیعی سده های نخستین و نیز آشنایی با تاریخ حدیث امامیه است. «تاثیر زیدیه بر حدیث امامیه» را می توان با بررسی و جستجوی راویان زیدی در سند احادیث امامیه پی گرفت. آن دسته از راویان زیدی که صاحب کتاب بودند و نجاشی و طوسی به کتابهای آنها اشاره کردند، بیشترین روایات را در منابع حدیثی امامیه نقل کردند. بررسی طرق و اسانید روایات این راویان نشان می دهد شیعیان کوفی و به طور کلی غیر امامی ها در رساندن کتاب های زیدیه به منابع امامیه تاثیر بسزایی دارند. از سوی دیگر برخی مشایخ امامی که در اخذ و نقل حدیث ضبط و وثاقت کامل نداشتند، این روایات و کتاب ها را به نسل محدثان و جوامع پسین منتقل کردند. ابن عقده که از اساتید و محدثان برجسته زیدی در مجامع اهل سنت و شیعه بوده، کتاب ها و روایات زیدیان را نظم و نسقی دوباره داده و پراکنده کرده است. همچنین او رجال شناس زبده ای بوده و اثر آن را در منابع رجالی متقدم و متاخر امامی می توان دید. ردّ پای روایات و راویان زیدی را می توان در برخی احادیث تاریخی، تفسیری و فقهی دید؛ از جمله بخش اعظم تفسیر ابوالجارود در تفسیر قمی محفوظ مانده است. ابوالجارود پُرروایت ترین راوی زیدی در منابع حدیثی امامیه است. کلید واژه ها: راویان زیدی، حدیث زیدیه، طرق راویان زیدی، ابن عقده، ابوالجارود، ابن جعابی، احادیث دخیله.